قدرت انتقاد سازنده

پروفسور هندري وايزينگر

بخش اول

· بيست توصيه

توصيه اول: استقبال از انتقاد

هر شغلي انتقاد به همراه دار د . شما بايد با روحيه اي مثبت از انتقاد استقبال كرده و از آن در جهت بهبود كار خود استفاده كنيد.استقبال از انتقاد وظيفه مهمي است . براي اين كار شما به يك ذهنيت جديد نياز داريد. نهادينه كردن اين عقيده كه انتقاد يك عامل ضروري براي موفقيت شماست، نتيجه نهايي اين است كه شما به ارزش انتقاد پي ببريد.

توصيه دوم: به طور استراتژيك انتقاد كنيد

بهترين پيشنهاد اين است كه با شناسايي موقعيتي كه قرار است از آ ن انتقاد كنيد ، اين كار را تمرين كنيد. قبل از اينكه انتقاد كنيد اين سؤالات را از خود بپرسيد:

• دقيقا" چه چيز را مي خواهم بيان كنم؟

• چه چيز را مي خواهم تغيير دهم؟

• انگيزه و محرك من براي بيان اين انتقاد چيست؟

توصيه سوم: بهبود گرا باشيد

انتقادات بهبودگر ا نه تنها اقدامات مفيدي را پيشنهاد می كند بلكه براين واقعيت تأكيد دارد كه مخاطب شانس ديگري نيز دار د . شما پيامي را به او مي دهيد كه باعث تقويت اعتماد به نفس او مي شود، “ اطمينان دارم كه موفق مي شوي.”

توصيه چهارم: حفظ خودباوري

توصيه پنجم: كلمات صحيح انتخاب كنيد

شما همواره مي توانيد از كلماتي كه بر زبانتان جاري مي شود، بهترين ها را انتخاب كنيد و اگر اين كار را انجا م دهيد، بهترين كار است ؛ زيرا كلماتي كه شما استفاده مي كنيد بيانگر اين مطلب است كه آيا قدرت انتقاد سازنده، تحقق خواهد يافت يا خير؟

توصيه ششم: انتقادات خود را نقد كنيد

توصيه هفتم: مخاطب خود را در فرآيند انتقاد شركت دهيد

شركت دادن مخاطب شما در فرآيند انتقاد از چند جهت حائز اهميت است. اما بهترين دليل اين است كه ارتباط متقابل با او با روشي مثبت، فرصت هاي بسياري براي راه حل هاي سازنده در اختيار شما قرار می دهد.

توصيه هشتم: بدون هيچ “ اما” شايستگيها را متذكر شويد

يك دليل براي عدم كارآيي انتقاد اين است كه مردم عادت ندارند كه د ر يك موقعيت كاري با نكات مثبت مواجه شوند . وقتي هم كه در مواردي با نكات مثبت رو به رو مي شوند همواره به دنبال آن با نكات منفي نيز برخورد كرد ه اند. اين دقيقاً چيزي است كه اتفاق مي افتد. شما كلمه “ اما” را مي شنويد و انتظارات شما درباره نكات منفي تأييد ميشود.

توصيه نهم: به آنها بگوييد كه چه چيزي ميخواهيد

توصيه دهم: وقت شناس باشيد

براي استفاده از قدرت انتقاد سازنده ، شما بايد به ياد داشته باشيد كه براي هركاري، زمان و مكان مناسبي وجود دارد . اين مسئله در مورد انتقاد نيز صدق مي كند. انتقاداتي كه انتظار مي رود به دليل محتواي مناسب يا شيوه بيان ، مورد قبول واقع شوند، اگر در زمان نامناسبي بيان شوند ، به درستي مورد قبول واقع نمي شوند، زيرا ممكن است مخاطب در وضعيت فكري مناسبي نبوده و يا منتقد نيز حال مساعدي نداشته باشد.

توصيه يازدهم: از سؤالات سقراطي استفاده كنيد

· سؤالاتي را بپرسيد كه جواب آنها مخاطب را به اطلاعات مهم راهنمايي مي كند.

· سؤالات خود را با شيوه اي ملتمسانه بيان نكنيد.

· اگر از مخاطب خود جواب غيرمنتظر ه اي شنيديد، آن را بررسي كنيد . اگر رضايت شما برآورده نشد،نظر خود را با عبارت ديگري بيان كنيد

· اگر احساس كرديد كه با شما بازي مي شود، محكم باشيد و آزادانه انتقاد خود را بيان كنيد.

توصيه دوازدهم: وقتي كلمات كارساز نيستند اقدام كنيد

تصور اكثر ما از انتقاد فقط شكل لفظي آن است . انتقادات رفتاري مي تواند اين مفهوم را گسترش دهد .

توصيه سيزدهم: از انتقادات خود بهره بريد

مرحله اول با شناسايي انتظارات، به ماهيت و چگونگي آنها پي مي بريم. آن توقعي را كه از خود رييس ،همكاران و ديگر افرادي داريد، كه نقش مؤثري در زندگي شما دارند ، بنويسيد.

در مرحله دوم بررسي مي كنيد توقعات شما تا چه حد مطابق با واقعيات است . مي توانيد از توقعاتي كه در گذشته تجربه كرد ه ايد، به عنوان پايه و معيار استفاده كنيد.

مرحله سوم : بايد كساني ر ا كه در مسير توقعات شما قرار می گيرند، از توقعات خود آگاه كنيد.

توصيه چهاردهم: تصديق كنيد كه انتقاد امري ذهني است

رفتارهاي آنان معمو لاً براي ارضاي نيازهايشان صورت مي گيرد و قصد آنان ايجاد مشكل براي شما نيست. بنابراين اگر شما به خاطر داشته باشيد كه انتقادات شما ذهني بوده و يك حقيقت مطلق و قاطع نيستند، احتمال آنكه از قدرت انتقاد سازنده استفاده كنيد افزايش مي يابد.

توصيه پانزدهم: در انتقادات خود انگيزهاي قرار دهيد

يكي از نق ش هاي اساسي انتقا د “ تشويق براي كاركرد بهتر” است. بنابراين صحيح آن است كه فرض كنيم براي اينكه انتقاد شما قدرت سازنده داشته باشد بهتر است براي مخاطبان تان برانگيزاننده باشد. بهترين كاركرد انگيزه اين است كه انتقاد را به گونه اي شكل مي دهد تا مخاطب به جاي احساس اجبار،براي بهبود در كار خويش، احساس تمايل را تجربه كند .

توصيه شانزدهم: از دنياي مخاطبان خود استفاده كنيد

انتقادي كه از طريق استعاره و يا مايه اي از روانشناسي بيان شود تنها ناجي شما خواهد بود زيرا استعاره درواز ه اي است به دنياي ناخودآگاه فر د . استعاره به شما اجازه مي دهد از مسيري وارد دنياي مخاطب شويد كه براي او معني دار باشد .

توصيه هفدهم: پيگير باشيد، پيگير باشيد، پيگير باشيد

توصيه هجدهم: معيارهاي خود را براي انتقاد بشناسيد

توصيه نوزدهم: به خودتان گوش دهيد

توانايي به خود گوش دادن به شما اجازه مي دهد هنگام انتقاد شدن و انتقاد كردن به آنچه به خود مي گوييد نظارت كنيد . با تقويت اين مهارت به گفته هاي خود توجه بيشتري معطوف مي داريد .

توصيه بيستم: خونسرد، آرام و متمركز باشيد

در اغلب افراد ، انتقاد باعث تحريك احساسات قوي می شود، مخصوصاً عصبانيت هنگام دريافت انتقاد و اضطراب هنگام بيان انتقاد.

اين احساسات باعث تنش و افزايش فشار سيستم برانگيختگي فيزيكي شده تا بدان جا كه درهم شكننده افكار ما ميشود.اگر بتوانيد هنگام انتقاد آرامش خود را حفظ كنيد قادر خواهيد بود عكس العمل مؤثرتري نسبت به وضعيت نشان دهيد.

بخش دوم

· موقعيتهاي دشوار، چالش برانگيز و رايج انتقاد

در اين بخش مؤثرترين راهبردها، فنون، رو ش ها و مداخله ها كه اثر آنها ثابت شده است ، در اختيار شما قرار مي گيرد.

آيا از انتقاد رييس خود هراس داريد؟

اول اينكه از ديد مثبت رييس نسبت به انتقاد مطمئن شويد. اگر دريافتيد رييس شما با انتقاد ميانه خوبي ندارد بايد روشي

عاقلانه در پيش گرفته و به جاي تلاش براي تغيير او، ياد بگيريد چگونه خود را با شرايط وفق دهيد.دوم اينكه مطمئن شويد آنچه را كه مورد انتقاد قرار مي دهيد، دقيقاً برعملكرد شما تأثيرگذار بوده است. انتقاد از او در مورد كاري كه برعملكرد شما تأثيري ندار د ، عكس العمل مناسبي در پي نخواهد داشت. سومين قانون در انتقاد از رييس كه احتما لاً مهم ترين نيز م باشد، اجتناب از قدر ت نمايي نزد رييس است .

انتقاد از همكاران

همكاراني كه داراي قدرت سازماني مساوي هستند نه تنها مجاز به انتقاد هستن ، بلكه انتظار مي رود هنگام انتقاد با يكديگر به بحث بپردازند . هنگامي كه بحث بين دو نفر شديد مي شود، هر فرد در مواضع خود بيشتر پافشاري میكند. علاوه براين ممكن است هنگام انتقاد از يك همكار با واكنش خشم آلود او مواجه شويد. در اينجا چند روش كه هنگام انتقاد از يك همكار مفيد هستند ارائه ميكنيم.

– ادارك يك هدف مشترك را بوجود آوريد.

– نشان دهيد چگونه عملكرد همكار شما بر هردوي شما تأثير مي گذارد.

– براي انتقاد كردن اجازه بگيريد.

هنگامي كه حق با مشتري نيست

آيا تاكنون مجبور بود ه ايد از بهترين مشتري يا ارباب رجوع خويش انتقاد كنيد؟ بهترين استراتژي در چنين مواردي اين است كه جملاتي را بيان كنيد كه تمايل شما را براي تهيه آنچه كه هر مشتري مي خواهد يعني خدمات بهتر ، منعكس كند. مواردي نيز وجود دارد كه شما مجبور هستيد به دليل رفتار نامناسب مشتري، از او انتقاد كنيد و حاضريد در صورت ادامه اين رفتار حتي مشتري را از دست بدهيد.

وقتي كه شما مقصر اصلي نيستيد

براي بسياري از ما، مورد انتقاد واقع شدن از سوي رييس مان به دليل آنكه مرئوسان يا همكاران همپايه ما كاري را شتابزده انجام داده اند، باعث عصبانيت مي شود. در اين موارد ما انتقاد را غيرعادلانه تلقي مي كنيم.حتي اگر عكس العمل شما نيز عادلانه باشد ، اشتباه بزرگي است كه به رييس خود بگوييد ارزيابي اوصحيح نيست. زيرا به هر حال كارمندان شما مقصر هستند.

سرزنش كردن و عذرخواهي نيز هيچ فايده اي نخواهد داشت . عاقلانه ترين راه اين است كه گناه ديگران را به گردن بگيريد . نظر رييس خود ر ا بپذيريد و مسئوليت اشتباه را قبول كنيد . علاوه براين نيازي نيست دربار ه موضوع با رييس خود بحث كنيد . بلكه با كارمندان خود موضوع را مطرح كرده و پيرامون آن بحث كنيد.

يك منتقد سازنده

يك منتقد شايسته كسي است كه همواره قدرت انتقاد سازنده را در اختيار دار د . من پنج مشخصه عمومي در تمام آنها ديده ام:

اول آگاهي آنها نسبت به خويش و اطرافيان آنها و اهميت انتقاد

دوم منتقد سازنده فلسفه اي دارد كه مي گويد افراد به طور طبيعي مسير بهبود و ترقي را مي پيمايند.

اين مطلب بيان مي كند كه مردم نه تنها مي توانند تغيير كنند بله ميل دارند بيشترين تلاش خويش را براي پيشرفت و رشد انجام دهند. مفهوم اين فسلفه به ما نشان مي دهد انتقاد وسيله اي است براي كمك به افراد در جهت ارائه بهترين عملكرد آنان.

سوم: منتقد سازنده مسئوليت پذير است.

چهارم: منتقد سازنده فعال است.

پنجم اين كه منتقد سازنده انتقاد سازنده مي كند. او آنچه را كه مي خواهد بگويد تمرين مي كند . با

تمريناتي كه ا و انجام مي دهد براي ديگران به يك الگوي عملي تبديل مي شود. او نشان مي دهد چگونه انتقاد كنيم و چگونه انتقاد شويم.